Konserwatyzm powstał na przełomie XVIII/XIX w. i charakteryzował się przywiązaniem do wartości, które pomimo zachodzących zmian i przeobrażeń powinny nadal trwać. Konserwatyzm w edukacji cechuje się:

• Ciągłym podkreślaniem, kultywowaniem i odnoszeniem się do tradycji i przeszłości.
• Surowością i rygorem wychowania.
• Utrzymywaniem wysokiego poziomu kształcenia, który pozwala na prawidłowy rozwój gospodarki.
• Wynoszeniem na piedestał edukacji, która jest konieczna do zapewnienia dobrobytu i ochrony moralnych wartości życia.
• Niechęcią do nowości i innowacyjnych kierunków w nauce, traktowanych jako zagrażające wartościom.
• Uznawaniem przyjętych i sprawdzonych dróg postępu.
• Nawiązywaniem do pięknych wzorców z przeszłości, głównie związanych z życiem społecznym.

Idee konserwatywne zostały silnie rozwinięte i upowszechnione w USA (w czasie prezydentury Reagana i Busha) oraz w Wielkiej Brytanii (za rządów M.Thatcher). Kiedy to powstała nowa wizja edukacji skupiająca się na stworzeniu lepszych i wydajniejszych szkół nowej generacji, kształceniu społeczeństwa przez całe życie, ustaleniu wspólnych standardów programowych, wprowadzeniu testowych badań osiągnięć szkolnych i sprawdzeniu podawanemu do wiadomości publicznej wyników pracy szkół i nauczycieli.

Natomiast neokonserwatyzm pedagogiczny to nurt powstały w latach ’70-’80 XX wieku, na bazie konserwatyzmu, jednak z nowym i świeżym spojrzeniem. Zapoczątkowany został poprzez odbycie się dwóch kongresów, których celem było uwidocznienie zmian społecznych na płaszczyźnie kulturalno-politycznej.

Głównymi przedstawicielami nurtu są: Herman Lubbe, Christy Meves, Hans Maier, Wolfgang Brezinka.

„Neokonserwatyzm pedagogiczny jest sprzeciwem wobec błędnej postawie, która mówi, że cnoty takie jak pilność, dyscyplina i porządek, stały się przestarzałe w pedagogice. Neokonserwatywny jest opór! Neokonserwatywny jest ten, kto przewidział zderzenie się z rzeczywistością. Neokonserwatywny jest opór wobec zniszczeń wywołanych przez rewolucję kulturalną”.

Neokonserwatyzm to współczesne wydanie konserwatyzmu, który idzie z postępem i nurtem zmian cywilizacyjnych. Gdyż zależy mu na poszanowaniu tradycji, ciągłości kulturowej i zachowaniu tradycyjnych wartości. Podkreślał on także duże znaczenie patriotyzmu i tradycyjnych wartości: ojczyzny, narodu, państwa i wiary. Moralność neokonserwatyści opierali na religii, podkreślając jej pozytywny wpływ na kondycję duchową współczesnego człowieka.

„Hołduje ideom (poglądom, przekonaniom, wartościom) takim jak: etnocentryzm, głęboki patriotyzm, proreligijność, naród i religia – jako wartości najwyższe, idealizacja oraz kult przeszłości, nieufność wobec współczesności, wyznawanie wartości tradycyjnych, zhierarchizowany system wartości”.

Kierunek ten bardzo wysoko stawia edukacje, która jest niezbędna do zapewnienia dobrobytu, wspólnoty kulturowej, rozwoju gospodarczego oraz ochrony i utrwalenia moralnych wartości życia. Neokonserwatyści uważali, że o jakości życia zbiorowego decyduje jego instytucjonalizacja (istnienie ważnej roli szkoły, społeczności lokalnej i rodziny oraz państwa).

Neokonserwatyzm ostro krytykuje współczesną edukację, gdzie ma miejsce swobodny dobór treści przez dzieci i młodzież. Zdaniem neokonserwatystów powinien zostać wprowadzony wspólny „trzon programowy”, który pozwoli wszystkim uczniom posiąść jednakową wiedzę, czyli odpowiednio dobrane pojęcia, idee, fakty, informacje.

Nurt był także odpowiedzią na pedagogikę emancypacyjną i sprzeciwiał się liberalizmowi, który zapanował w wychowaniu. Odrzucał tzw. „rewolucję kulturalną”. Głównym jego postulatem było krzewienie takich cnót jak pilność, dyscyplina i porządek. Domagano się powrotu elementu wychowawczego i żądano sformułowania nowych celów wychowawczych, do jakich trzeba dążyć, czyli: panowanie nad sobą, indywidualność, kultura towarzyska i polityczna.

Neokonserwatyści stawiają na:

• Podkreślenie znaczenia podstawowej aprobaty rzeczywistości i siły afirmacji.
• Zaznaczenie oczywistości wychowania. Bycia wychowywanym jako prawo człowieka, a wychowanie jako coś oczywistego i danego antropologicznie.
• Dosadne wskazywanie na znaczenie cnót: pilności, dyscypliny, porządku.
• Podkreślenie znaczenia kultury i tradycji.
• Istnienie ważnego punktu orientacyjnego – praktyki życiowej.

Źródło:
„Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu”, t. 1, red. B. Śliwerski.
R. Skawiński, „W kręgu ideologii edukacyjnych”.