Mimo że terapia w nurcie poznawczo behawioralnym jest uznawana za najlepiej udokumentowane i efektywne podejście w leczeniu uzależnień behawioralnych, to jednak jest ona w leczeniu pracoholizmu niewystarczająca. W przypadku tego nałogu, leczenie powinno być oparte na podejściu integracyjnym – łączącym elementy terapii pracy z emocjami, terapii poznawczo-behawioralnej oraz terapii schematów i trybów.
Cele taktyczne psychoterapii uzależnienia od pracy:
- Kształtowanie umiejętności identyfikowania, nazywania oraz akceptowania różnych własnych myśli, uczuć i potrzeb;
- Kształtowanie umiejętności uważności i samo uprawomocniania;
- Rozwój kompetencji samoregulacji emocji;
- Rozwój adaptacyjnych zasad i schematów;
- Kształtowanie strategii adaptacyjnych służących zaspokojeniu własnych potrzeb (m.in. autonomii, więzi, autoekspresji)
- Kształtowanie poczucia własnej wartości na bazie umiejętności adaptacyjnego zaspokajania własnych potrzeb i kompetencji samoregulacji;
- Kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania więzi i relacji społecznych.
Cele strategiczne w psychoterapii osób uzalezżnionych od pracy:
- Osiągnięcie przez pacjenta poziomu dojrzałości osoby dorosłej, która rozumie i akceptuje różne myśli i emocje, potrafi je ukoić, nie jest nadmiernie samokrytyczna oraz potrafi kontrolować swoje zachowania zapracowywania się w celu radzenia sobie z negatywnymi emocjami; która zna swoje potrzeby, akceptuje trudności i przeszkody; uznaje istnienie w sobie różnych innych trybów, zna i elastycznie wykorzystuje konstruktywne sposoby radzenia sobie z nimi;
- Wypracowanie optymalnych (dla potrzeb i temperamentu pacjenta) wzorców pracy i życia;
- Poprawa jakości życia pacjenta poprzez elastyczne dążenie do równowagi w zaangażowaniu w różne obszary życia.
Etapy i metody psychoterapii uzależnienia od pracy
W psychoterapii pracoholizmu można wyróżnić pięć głównych etapów, ukierunkowanych na realizację powyższych celów taktycznych i strategicznych:
- Etap 1: Praca wglądowa i psychoedukacja z zastosowaniem uprawomocniania i uważniania.
Odkrycie pochodzenia mechanizmów podtrzymywania uzależnienia od pracy; poznanie własnych potrzeb przez pacjenta; rozpoznanie aktualnych dezadaptacyjnych strategii ich zaspokajania i konsekwencji tych strategii; uprawomocnianie (uważnianie) emocji, myśli i reakcji pacjenta.
- Etap 2: Praca ukierunkowana na emocje: rozumienie, tolerancja i adaptacyjna samoregulacja emocji.
Wzmacnianie umiejętności pacjentów w rozpoznawaniu, nazywaniu, rozumieniu, akceptowaniu, modyfikowaniu i wyrażaniu swoich stanów emocjonalnych oraz modyfikowanie schematów emocjonalnych pacjenta.
- Etap 3: Zmiana sposobu i procesu myślenia: kształtowanie uważności i uważniania.
Doskonalenie umiejętności związanych z uważnością (świadoma uwaga skierowana na bieżącą chwilę / stan) jako podstawą zdolności do samoregulowania emocji. Prowadzić ma to do lepszego kontaktu ze swoim ciałem i umysłem oraz uruchamiać procesy samoregulujące organizmu. - Etap 4: Zmiana treści myślenia: weryfikacja i modyfikacja struktur poznawczych.
Poprzez kształtowanie zdolności do odróżniania myśli od emocji, identyfikowania dezadaptacyjnych zasad i przekonań oraz ich związku ze schematami oraz kształtowanie umiejętności weryfikowania przekonań poznawczych jako zdolności do radzenia sobie z emocjami. - Etap 5: Praca nad schematami i trybami oraz rozwojem adaptacyjnych strategii radzenia sobie z potrzebami i emocjami.
Praca w tym etapie ukierunkowana jest na wzmacnianie kompetencji samoregulacji i kształtowanie samokontroli.
- : Cel: Terapeutyczny - praca nad umiejętnościami samoregulacji emocji i rozwijaniem adaptacyjnych schematów.
- : SPECJALIŚCI, RODZINA
- : Kamila Wojdyło "Uzależnienie od pracy. Teoria, diagnoza, psychoterapia".